1. Từ 01/7/2025, bổ sung 3 loại văn bản mới trong hệ thống văn bản quy phạm pháp luật

Theo quy định mới tại Luật sửa đổi Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật 2025, số 87/2025/QH15, kể từ ngày 01/7/2025, hệ thống văn bản quy phạm pháp luật sẽ có thêm 03 loại văn bản mới, gồm:
+ Quyết định của Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp tỉnh;
+ Nghị quyết của Hội đồng nhân dân cấp xã;
+ Quyết định của Ủy ban nhân dân cấp xã.

2. Chính thức quy định thẩm quyền ban hành văn bản quy phạm pháp luật ở cấp xã

Từ ngày 01/7/2025, Luật số 87/2025/QH15 chính thức bổ sung quy định cho phép Hội đồng nhân dân và Ủy ban nhân dân cấp xã ban hành văn bản quy phạm pháp luật. Cụ thể, tại khoản 4 Điều 1 Luật này, sửa đổi Điều 22 Luật số 64/2025/QH15, quy định:
- HĐND cấp xã ban hành nghị quyết về các nội dung được giao trong luật, nghị quyết của Quốc hội, chính sách phát triển kinh tế - xã hội địa phương;
- UBND cấp xã ban hành quyết định để thi hành Hiến pháp, luật, nghị quyết của cấp trên, thực hiện chức năng quản lý nhà nước ở địa phương.

3. Từ 01/7/2025, văn bản của cấp tỉnh phải đăng tải trên công báo điện tử cấp tỉnh

Khoản 2 Điều 1 Luật số 87/2025/QH15, sửa khoản 3 Điều 9 Luật số 64/2025/QH15, quy định các văn bản do HĐND, UBND, Chủ tịch UBND cấp tỉnh ban hành phải được đăng tải đầy đủ trên công báo điện tử cấp tỉnh.

4. HĐND, UBND cấp xã được quy định chính sách phát triển kinh tế - xã hội

Từ ngày 01/7/2025, Luật số 87/2025/QH15 đã lần đầu tiên quy định rõ ràng thẩm quyền của Hội đồng nhân dân và Ủy ban nhân dân cấp xã trong việc ban hành chính sách phát triển kinh tế – xã hội tại địa phương. Cụ thể, tại khoản 4 Điều 1 Luật số 87/2025/QH15, sửa đổi toàn diện Điều 22 Luật số 64/2025/QH15, quy định:
+ Hội đồng nhân dân cấp xã được ban hành nghị quyết để quy định chính sách phát triển kinh tế - xã hội tại địa phương, các biện pháp bảo đảm thi hành Hiến pháp, luật, văn bản của cơ quan nhà nước cấp trên trong phạm vi địa bàn xã;
+ Ủy ban nhân dân cấp xã được ban hành quyết định để tổ chức thực hiện các biện pháp quản lý nhà nước và triển khai nghị quyết của HĐND cùng cấp.

5. Ủy ban TVQH có quyền giải thích nghị quyết, pháp lệnh theo đề nghị từ nhiều chủ thể

Kể từ ngày 01/7/2025, Luật số 87/2025/QH15 đã mở rộng phạm vi các chủ thể được quyền đề nghị Ủy ban Thường vụ Quốc hội giải thích Hiến pháp, luật và pháp lệnh, nhằm tăng cường hiệu lực thực thi pháp luật và vai trò giám sát của các cơ quan.
Cụ thể, tại khoản 23 Điều 1 Luật số 87/2025/QH15, sửa đổi khoản 3 Điều 60 Luật số 64/2025/QH15, quy định: “Ủy ban Thường vụ Quốc hội giải thích Hiến pháp, luật, pháp lệnh theo đề nghị của: Chủ tịch nước; Hội đồng Dân tộc, Ủy ban của Quốc hội; Chính phủ; Tòa án nhân dân tối cao; Viện kiểm sát nhân dân tối cao; Kiểm toán nhà nước; Cơ quan trung ương của tổ chức chính trị – xã hội; Đại biểu Quốc hội”.

6. Chủ tịch UBND cấp tỉnh được ban hành văn bản chỉ đạo, điều hành riêng

Kể từ ngày 01/7/2025, Luật số 87/2025/QH15 đã bổ sung quy định rõ ràng về thẩm quyền ban hành văn bản quy phạm pháp luật của Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp tỉnh. Theo khoản 3 Điều 1 Luật số 87/2025/QH15, sửa đổi Điều 21 Luật số 64/2025/QH15, Chủ tịch UBND cấp tỉnh có quyền ban hành quyết định để quy định các nội dung sau:
+ Biện pháp chỉ đạo, điều hành hoạt động của Ủy ban nhân dân cấp tỉnh;
+ Phối hợp hoạt động giữa các cơ quan chuyên môn, cơ quan, tổ chức khác thuộc Ủy ban nhân dân cấp tỉnh;
+ Phân cấp và thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn được phân cấp cho Chủ tịch UBND cấp tỉnh.
Quy định này đã chính thức xác lập chủ thể ban hành độc lập là Chủ tịch UBND cấp tỉnh – một vị trí lãnh đạo hành chính quan trọng trong bộ máy chính quyền địa phương.

7. Mở rộng thời hạn gửi đề xuất nhiệm vụ lập pháp đầu nhiệm kỳ Quốc hội

Một trong những điểm mới quan trọng tại Luật số 87/2025/QH15 là việc sửa đổi quy định về thời hạn gửi đề xuất nhiệm vụ lập pháp đầu nhiệm kỳ Quốc hội. Cụ thể, tại khoản 5 Điều 1 Luật số 87/2025/QH15, sửa đổi khoản 1 Điều 23 Luật số 64/2025/QH15, quy định rõ:
“Ủy ban Thường vụ Quốc hội chủ trì, phối hợp với Chính phủ xây dựng Định hướng lập pháp nhiệm kỳ của Quốc hội, hoàn thành trong thời hạn 90 ngày kể từ ngày kết thúc Kỳ họp đầu tiên nhiệm kỳ Quốc hội, để trình cơ quan có thẩm quyền của Đảng phê duyệt.
Chủ tịch nước, Hội đồng Dân tộc, Ủy ban của Quốc hội, Chính phủ, Tòa án nhân dân tối cao, Viện kiểm sát nhân dân tối cao, Kiểm toán nhà nước, Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, cơ quan trung ương của tổ chức chính trị – xã hội và đại biểu Quốc hội gửi đề xuất nhiệm vụ lập pháp đến Ủy ban Thường vụ Quốc hội trong thời hạn 60 ngày kể từ ngày kết thúc Kỳ họp đầu tiên nhiệm kỳ Quốc hội để xem xét đưa vào Định hướng lập pháp nhiệm kỳ của Quốc hội.”

8. 4 tình huống xử lý hiệu lực văn bản khi chia tách, nhập, điều chỉnh địa giới hành chính

Kể từ ngày 01/7/2025, việc xác định hiệu lực của văn bản quy phạm pháp luật trong trường hợp có thay đổi về địa giới hành chính được quy định rõ ràng tại khoản 20 Điều 1 Luật số 87/2025/QH15, sửa đổi khoản 2 Điều 54 Luật số 64/2025/QH15. Theo đó, các văn bản của HĐND, UBND, Chủ tịch UBND sẽ được xử lý hiệu lực theo 4 tình huống cụ thể:
(1) Trường hợp chia đơn vị hành chính: Nếu một đơn vị hành chính được chia thành nhiều đơn vị hành chính mới cùng cấp, thì văn bản của HĐND, UBND, Chủ tịch UBND của đơn vị hành chính bị chia tiếp tục có hiệu lực đối với các đơn vị hành chính mới, cho đến khi HĐND, UBND, Chủ tịch UBND của đơn vị mới có quyết định khác.
(2) Trường hợp nhập các đơn vị hành chính: Nếu nhiều đơn vị hành chính được nhập thành một đơn vị hành chính mới cùng cấp, thì văn bản của các đơn vị hành chính được nhập tiếp tục có hiệu lực trong phạm vi toàn đơn vị hành chính mới, cho đến khi có văn bản mới hoặc quyết định áp dụng hoặc bãi bỏ văn bản cũ.
(3) Trường hợp điều chỉnh một phần địa giới: Nếu một phần địa giới hành chính được điều chỉnh về đơn vị khác, thì văn bản quy phạm pháp luật của đơn vị hành chính được mở rộng địa giới có hiệu lực đối với phần địa giới được điều chỉnh.
(4) Trường hợp khác: Nếu không thuộc các trường hợp nêu trên thì văn bản đang có hiệu lực trong phạm vi địa giới cũ vẫn tiếp tục có hiệu lực, trừ khi đã bị sửa đổi, bổ sung, thay thế, bãi bỏ bởi văn bản mới hoặc có quyết định khác.

9. Văn bản cấp xã không được quy định hiệu lực hồi tố

Từ ngày 01/7/2025, Luật số 87/2025/QH15 quy định rõ văn bản quy phạm pháp luật của cấp xã không được phép quy định hiệu lực hồi tố (tức là có hiệu lực từ thời điểm trước ngày ban hành). Cụ thể, tại khoản 21 Điều 1 Luật số 87/2025/QH15, sửa đổi khoản 3 Điều 55 Luật số 64/2025/QH15, quy định như sau:
“Văn bản quy phạm pháp luật của Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp tỉnh, Hội đồng nhân dân cấp xã, Ủy ban nhân dân cấp xã không được quy định hiệu lực trở về trước.”
Quy định này áp dụng đối với: Nghị quyết của HĐND cấp xã; Quyết định của UBND cấp xã; Quyết định của Chủ tịch UBND cấp tỉnh.
Điều này có nghĩa là, các văn bản nói trên chỉ có hiệu lực từ ngày được quy định trong văn bản, không được hồi tố để áp dụng đối với các hành vi đã xảy ra trước đó.

Trên đây tổng hợp điểm mới của Luật sửa đổi Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật 2025.